Kıdemlilerin(65+) Gözünden Koronavirüs Dönemi

Areda Survey yılbaşından bu yana Koronavirüs Algısı ile ilgili veri topluyor ve konunun gelişimi ile toplumun algısal değişiminin ilişkisine yoğunlaşıyor. Virüsün oluşma şekli (Doğal mı? Kurgu mu?), Çin ekonomisine bir müdahale mi? gibi sorularla başlayan formlarımız virüs yaklaştıkça; önlem yöntemleri, alınan tedbirlerin bilinirliği ve başarı puanlaması, endişe düzeyi, süreç yönetimi ve alınan idari kararların değerlendirmeleri, bilgi kaynağı ve takip süreleri vb. onlarca soruya dönüşerek katılımcılara soruldu. Binlerce km ötedeki virüs günden güne sınırlarımıza yaklaşırken toplumda neler değişiyor bilmemiz, takip etmemiz gereken bir husustu. Yaşadığımız toplumun bir parçası olarak toplumsal fayda üretmek gibi bir sorumluluğumuzun olduğunun farkındayız. Bu motivasyonla Ocak 2020’den bu yana toplam 8 araştırmada 18320 katılımcıyla görüşerek toplumun bakışını analiz ettik.

Bu yazımda örneklemin sadece 65 yaş ve üzeri katılımcılardan oluştuğu “65+yaş gözünden Covid-19’a Bakış Araştırmasını” ele alacağım. Çalışma, 1-3 Nisan 2020 tarihlerinde 1304 katılımcı (Türkiye anakütlesini temsil eden örneklem) ile Areda Survey’in Profil Bazlı Dijital Paneli aracılığıyla CAWİ tekniğiyle gerçekleştirilmiştir.

21 Mart saat 24.00 itibariyle 65 yaş ve üzerine sokağa çıkma sınırlandırması/yasağı getirildi. Uygulamanın ilk günlerinde karara uymayan bazı yaşlıları ve onlara ricalarda bulunan, tedbirleri sıkılaştıran kamu görevlilerini gördük medya organlarında.İlk başlarda sempatik görülen kamuoyu tepkisinin ilerleyen zamanlarda yer yer nezaket sınırlarını aşan davranışlara döndüğünü gördük. Nezaketsiz davrananlara toplumsal olarak koyulan tepki, ilgili devlet organlarının takibi ve ceza uygulamalarıyla da desteklenince bu olumsuz tutumun önü kesilmiş oldu. Bu davranış dalgalanması dikkatimizi çekti ve kıdemlilerimiz diyebileceğimiz yaşlılarımızın gözünden sürecin nasıl değerlendirildiğine odaklandık.

Kıdemlilerimizin sokağa çıkma yasağını güçlü şekilde (%90,6) destekledikleri ve uymaya %94,9 gibi bir oranla da uydukları görülmekte. Yüksek risk grubunda olan kıdemlilerimizin bu kararı yerinde bulduklarını değerlendiriyoruz.

Kıdemlilerimizin evde kalmalarına yönelik tedbirlerin en çok desteklenen maddesinin %51,5 oranla “yaşlıların ihtiyaçlarının devlet görevlileri tarafından yerine getirilmesi” olduğunu, bunu caydırıcı bir tedbir olan “ısrarla sokağa çıkmaya çalışanlara para cezası verilmesi” maddesinin %29,3 ile takip ettiğini görüyoruz. Bir diğer tedbir maddesi olan “Emekli Maaşlarının evlerde ödenmesi” de kıdemlilerimizce %12,9 destek oranıyla cevaplar arasında yerini alıyor. Önleyici tedbir olarak hayat geçen “Vefa Sosyal Destek Uygulaması”nın, caydırıcı cezai tedbir uygulamasına göre daha fazla destek görmesinin kıdemlilerimizin bu süreçteki diyalog beklentisiyle ilgili ipuçları taşıdığını değerlendiriyoruz. Kıdemlilerimiz; “Bazı kişilerin sokakta gördükleri 65 yaş ve üzeri vatandaşlara nezaketsizce davranmalarını hakkında ne düşünüyorsunuz?” sorusuna %99 oranında yanlış bir davranış cevabını vererek adeta bize “Evlat, bu davranış yakışmadı, incindik” der gibiler.

“Sokağa çıkma yasağı hayatınızı nasıl etkiledi?” sorusuna %23,8 oranında “İhtiyaçlarımı temin etmekte zorlanıyorum” cevabını veren kıdemlilerimizin bu sıkıntılarına; Vefa Sosyal Destek Ekibi, yerel yönetimlerin organize ettiği destek ekipleri, bu topraklarda görmeye alışık olduğumuz yardımlaşma kültürünün güçlü bir çözüm aksiyonu olacağını düşünüyoruz. Emeği geçen herkese sonsuz teşekkürler.

Bu soruya toplamda %53,2 oranında verilen şu 3 cevapsa bize düşen farklı vazifelerinde olduğunu göstermekte. “Dışarıda yürüyüp hava alamadığım için sağlığım bozuluyor (%22)”, “Moralim bozuldu, kendimi artık işe yaramaz gibi hissediyorum (%16,1)”, “Toplumun bize bakışının olumsuz hale geldiğini hissediyorum(%15,1)”. İşte tam burada toplumun diğer kısmına bir sorumluluk düşüyor.

Sosyal mesafe koşulunu koruyarak hayata geçebilecek ve kıdemlilerimize güçlü bir moral desteği sağlayacağını düşündüğümüz, “Düzenli aramalar, telefon sohbetleri” Şahsen bir veri değil, nasihat gibi gördüğüm bu araştırma sonrası, daha düzenli daha uzun aramalar yapıyorum büyüklerime. Onların seslerindeki mutluluğu duymanın bana verdiği haz tarif edilemez.

Kıdemlilerimizin %72,1’i büyük ölçüde veya kısmen ihtiyaçlarının karşılanması için başkalarının desteğine ihtiyacı olduğunu belirtmekte ve belki de araştırmanın bizi en çok etkileyen verileri olarak gençlere kıyasla kendilerini virüse karşı daha savunmasız hissetmelerine ve genel ortalamaya göre endişe düzeyleri anlamlı bir oranda yüksek olmasın rağmen “Pandemi sürecinden nasıl etkilendiniz?” sorusunu yönelttiğimizde ölüm korkusundan (%4,9) on kat daha fazla oranda “Virüsten etkilenmedim ama sevdiklerimi kaybetmekten korkuyorum”(%45,8) cevabını vermekteler. Kıdemlilerimiz kendilerinden önce yine çocuklarını, torunlarını, yakınlarını, bizleri düşünerek bize bir hayat dersi vermekteler.

Araştırmanın tam raporu için: https://www.areda.com/3-nisan-koronavirus-65-yas-bakis-arastirmasi/

Areda Survey Genel Müdürü

Yusuf Akın